Und­ir­bún­ing­ur fyr­ir við­töl

Líf fólks fer yfirleitt á hvolf þegar það greinist með krabbamein. Algengt er að fólk upplifi mikla óvissu og ótta við það sem framundan er, bæði fyrir það sjálft og þeirra nánustu. Plön fara úrskeiðis og við tekur tilfinningarússíbani sem ekki er auðvelt að hafa hemil á. Það næst yfirleitt ekki ró fyrr en ljós eru næstu skref.

Evrópsku krabbameinssamtökin (ECL- patient support working group) hafa tekið saman nokkur atriði sem geta reynst gagnleg í viðtali við lækna og annað heilbrigðisstarfsfólk. Krabbameinsfélagið tók þátt í verkefninu og eru punktarnir bæði út frá sjónarhorni sjúklinga og heilbrigðisstarfsmanna. Með því að styðjast við þessi atriði geta einstaklingar verið virkari í eigin krabbameinsmeðferð. 

Hvað á að spyrja um?

Það geti oft verið erfitt fyrir fólk í þessum aðstæðum að vita hvað það á að spyrja um. Allt er nýtt og viðkomandi er að gera sitt besta í að fóta sig í framandi aðstæðum. Svo ef það gleymist að spyrja um mikilvæg atriði getur verið erfitt að fá annan tíma fljótlega. Einnig getur verið erfitt að fá svör því við sumum spurningum eru hreinlega ekki til svör. Samtalið um málefnið getur samt sem áður verið afar mikilvægt og dregið verulega úr álaginu.

Undirbúningur fyrir viðtal

Það er alltaf betra að spyrja frekar en að velta fyrir sér ósvöruðum spurningum og hafa áhyggjur – kannski að ástæðulausu. Áður en farið í viðtalið er gott að velta fyrir þér hvers þú væntir af samtalinu við lækninn, Íhuga það og ræða við sína nánustu.

Fyrir viðtalið

• Gott er að biðja maka, ættingja, vin eða einhvern sem þú treystir vel að koma með þér til læknisins. Vegna sóttvarnareglna í kjölfar Covid-19 hefur þetta ekki alltaf verið í boði en þá er hægt að hafa viðkomandi í símanum á hátalara og/eða í mynd. 
• Skrifaðu niður þær spurningar sem þú vilt fá svör við. 
• Gerðu lista yfir þau lyf og bætiefni sem þú tekur inn, þar með talið vítamín. 
• Skrifaðu niður einkenni sem þú finnur fyrir og lýstu þeim eins vel og þú getur. Taktu fram hvenær þú fórst að finna fyrir þeim og hvort eitthvað dragi úr einkennum eða auki þau. Í viðtalinu 
• Ekki hika við að biðja um að það sem rætt er sé endurtekið eða útskýrt nánar. 
• Fáðu þann sem kemur með þér, eða er í símanum, til að punkta niður það helsta sem fram kemur. 
• Hægt er að spyrja hvort taka megi viðtalið upp (til dæmis á farsíma). 

Áður en viðtalinu lýkur

• Athugaðu hvort þú hafir fengið svör við öllum spurningunum sem þú skrifaðir niður. 
• Gakktu úr skugga um að þú vitir hver næstu skref eru. 
• Spyrðu hvern þú getir haft samband við ef einhver vandamál eða spurningar koma upp. 
• Fáðu upplýsingar um áreiðanlegar vefsíður eða annað fræðsluefni varðandi sjúkdóm þinn og meðferðarmöguleika. 

Eftir viðtalið

• Geymdu það sem þú hefur skrifað niður eða gögn sem þú hefur fengið á öruggum stað ef þú skyldir þurfa að vísa í eða fara yfir þau aftur síðar. 
• Merktu tímasetningu næsta viðtals inn í dagbók eða dagatal. 
• Ræddu við þína nánustu um það sem kom fram í viðtalinu. 

Þetta er viðtalið þitt, nýttu það vel!

Fleiri hafa gefið út leiðbeiningar sem geta verið hjálplegar þegar kemur að læknisheimsóknum. Landspítali gaf sem dæmi út Sjúklingaráðin 10 og Kraftur Að hverju á ég að spyrja lækninn?