Munn- og tannheilsa
Það er ávallt mikilvægt að hlúa að munn- og tannheilsu. Til að draga úr vandamálum henni tengdri sem geta komið upp í krabbameinsmeðferð er mikilvægt að borða holla fæðu, fara reglulega til tannlæknis og sinna vel tann- og munnhirðu.
Ástæður munn- og tannvandamála í tengslum við krabbameinsmeðferðir:
- Geislameðferð getur valdið skemmdum á slímhúð, munnvatnskirtlum og beinvef.
- Lyfja- og geislameðferðir hafa það markmið að hægja á eða stöðva vöxt og endurnýjun krabbameinsfruma. Meðferðirnar geta haft sambærileg áhrif á starfsemi annarra fruma sem vaxa hratt og endurnýja sig ört, þar á meðal frumur í slímhúð sem þekur munninn að innan.
- Lyfja- og geislameðferðir geta raskað eðlilegri bakteríuflóru í munni, meðal annars með því að hafa neikvæð áhrif á slímhúð og eða munnvatnsframleiðslu. Ójafnvægi í bakteríuflóru munnsins getur leitt til munnsára, sýkinga og tannskemmda.
Mögulegar langvinnar/síðbúnar aukaverkanir á munn- og tannheilsu:
- Munnþurrkur.
- Eymsli og óþægindi í munni.
- Kyngingarörðugleikar.
- Slímhúð í munni getur verið rauð og viðkvæm.
- Breyting á bragðskyni.
- Andfýla.
- Auknar líkur á tannskemmdum.
- Tennur geta orðið stökkari/brothættari.
- Skemmdir á kjálkabeini.
- Vannæring og/eða ofþornun vegna vandamála við inntöku matar eða drykkjar.
Góð ráð við munn- og tannvandamálum
- Bursta tennur a.m.k. tvisvar sinnum á dag með mjúkum bursta og flúortannkremi.
- Mýkja burstahárin áður en burstað er með því að halda burstanum undir heitu vatni í nokkrar sekúndur.
- Velja sápulaust tannkrem með mildu bragði, sterkt bragð getur valdið óþægindum.
- Tyggja sykurlaust tyggjó eða sykurlausar munnvatnsörvandi bragðtöflur til að örva munnvatnsframleiðslu.
- Nota gervimunnvatn sem fæst í apótekum, en þar er einnig að finna sprey og gel sem vinna gegn munnþurrki.
- Nota tannþráð daglega en forðast að særa viðkvæmt tannholdið.
- Nota munnskol sem ekki inniheldur alkóhól.
- Bera varasalva eða vaselín á varirnar.
- Borða mat sem þarf að tyggja, það eykur munnvatnsframleiðslu.
- Ekki nota sætindi til að lina munnþurrk, þar sem sætindi auka líkur á tannskemmdum.
- Reykingafólk sem fær höfuð- eða hálskrabbamein ætti að reyna að hætta að reykja. Það getur haft mikið að segja fyrir munn- og tannheilsu.
Heimildir
Oral Complications of Cancer Therapies (PDQ®)–Patient Version
Munn-/tannproblemer og nedsatt smaksfunksjon - Kreftforeningen